ÇALIŞMA İZNİ

Suriyeliler Türkiye’de, Geçici Koruma Kimlik Kartına veya Yabancı Tanıtım Kartına ve yabancı kimlik numarasına sahiptir.

Geçici Koruma; ülkesinden ayrılmaya zorlanmış, ayrıldığı ülkeye geri dönemeyen, acil ve geçici koruma bulmak amacıyla kitlesel olarak Türkiye sınırlarına gelen veya Türkiye sınırlarını geçen ve haklarında bireysel olarak uluslararası koruma statüsü belirleme işlemi yapılamayan yabancılara sağlanan korumayı ifade etmektedir.

Türkiye Cumhuriyeti Geçici Koruma Yönetmeliğine Göre;

• Ülkesinden ayrılmaya zorlanmış,
• Ayrıldığı ülkeye geri dönemeyen,
• Acil ve geçici koruma bulmak amacıyla Türkiye sınırlarına ulaşmış ya da Türkiye sınırlarını geçen kişiler geçici koruma statüsü altına alınır.

Geçici koruma kimlik kartı sahipleri Türkiye’de çalışma hakkına sahiptirler. Bununla birlikte, söz konusu kişiler, Türkiye’de geçerli bir çalışma iznine sahip olmadan çalışamazlar.

»Kimlerin Çalışma İzni Başvurusu Kabul Edilir?

Eğer Türkiye’de geçici koruma altında bulunuyor ve aşağıdaki şartları sağlıyor isen çalışma izni başvurun kabul edilir:

• Geçici koruma altında olduğunu kanıtlayan (99 ile başlayan yabancı kimlik numarası) ve çalışma izni için başvurduğun tarihten geriye doğru, en az 6 ay süreli bir geçici koruma kimlik kartına sahip isen,
• Çalışma izni için başvurduğun il ile geçici koruma kimliğini aldığın il aynı ise,
• Çalışmak istediğin iş yerinde istihdam edilen geçici koruma sağlanan kişilerin sayısı, Türk vatandaşı işçilerin yüzde onunu geçmiyor ise,
• Ön izin gerektiren bir meslek dalında çalışmak istiyorsan (Mesleki yeterlilik gerektiren sağlık ve eğitim hizmetlerinde çalışacaksan) ve söz konusu ön izni aldıysan (Ön izin belgesi ilgili bakanlık tarafından düzenlenir),
• Türkiye’de başka bir iş yerinde çalışmak üzere alınmış hali hazırda bir çalışma izni belgen ya da bekleyen bir çalışma izni başvurun yoksa,
  Çalışma izni alabilirsin.

a. Çalışma izni başvurusu yapabilmen için kimlik ve kimlik numarası sahibi olmalısın

Türkiye’ye sığınma amacıyla gelen kişiler, bu kapsamda verilen kimlik ve kimlik numarası alma hakkına sahiptirler. Söz konusu kimliğin oluşturulması süreci, Türkiye’ye giriş sonrası yapılan kayıt ile başlar.

Suriyeli isen; İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyük şehirler ve Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün başvuruya izin vermediği şehirler dışında, istediğin bir şehirde geçici koruma kimliğini almak için başvuru yapabilir ve kimliğini alabilirsin. Geçici Koruma Kimlik Kartın, Göç İdaresi İl Müdürlükleri tarafından düzenlenir.

Geçici Koruma Kimliği ile birlikte il göç idaresi, il sosyal güvenlik kurumuna bildirim yaparak, genel sağlık sigortası başvurunu yapar ve bu sayede sağlık hizmetlerine ücretsiz erişme imkanın olur.

Türkiye’de geçici koruma kimlik kartın varsa;

● Yasal kalış hakkına sahip olursun.
● Sağlık hizmetlerinden ücretsiz yararlanabilirsin.
● Eğitime başlama ve devam etme hakkına sahip olursun.
● Çalışma izni alarak çalışma hakkına sahip olursun.
● Evlenme hakkına sahip olursun.
● Sosyal yardımlara doğrudan erişim hakkına sahip olursun. (Finansal yardım, ayni yardım vb.)

Türkiye’de geçici koruma kimlik kartın yoksa;

● Ev ya da herhangi bir mülk kiralamak istediğinde reddedilirsin.
● Çalışma izni alamayacağın için iş bulamazsın.
● Sağlık hizmetlerinden yararlanabilirsin, ancak bunun için ücret ödemen gerekir.
● Evlenme hakkından yararlanamazsın.
● Eğitim hakkından yararlanamazsın.
● Sosyal yardımlardan yararlanamazsın.

b. Çalışma izni başvurusu yapabilmen için, geçici koruma kimlik belgesinin düzenlendiği tarihten itibaren en az 6 ay geçmiş olması gerekir

Yaşadığın şehrin Göç İdaresi İl Müdürlüğü’nden alabileceğin geçici koruma kimlik kartın, çalışma izni başvurusu yapacağın tarihten geriye doğru en az 6 aylık olmalıdır.

c. Çalışma izni başvurusu yapabilmen ve çalışma izni alabilmen için, başvurunu kimliğinin verildiği şehirde yapmalısın

Çalışma izni alabilmen için başlıca şartlardan biri; çalışmak için başvuracağın iş yerinin bulunduğu il ile sana kimlik verilen ilin aynı olmasıdır. Eğer çalışmak istediğin / çalışıyor olduğun il ile oturma iznin olan il birbirlerinden farklı ise, ikamet ettiğin ilin değiştirilmesi için İl Göç İdaresine başvurmalısın.

d. İstihdam Kotası ve İstisnalar

Bir iş yerinde çalışan geçici koruma altında bulunan işçilerin sayısı, aynı iş yerinde çalışan Türk vatandaşı işçilerin sayısının yüzde onundan fazla olamaz. Ancak, hiç Türk vatandaşı çalışanı bulunmayan veya toplam çalışan sayısı ondan az olan işyerlerinde, geçici koruma sağlanan en fazla bir yabancıya çalışma izni verilebilir.

Ayrıca, işveren tarafından; işyerinin kayıtlı bulunduğu ildeki Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünden, çalışma izni başvurusu tarihinden önceki dört haftalık süre içerisinde yabancının çalıştırılacağı işi yapacak aynı nitelikte Türk vatandaşı bulunamadığının belgelendirildiği başvurularda istihdam kotası uygulanmayabilir. Bu hususun Bakanlıkça değerlendirilmesinde çalışma izni talebinde bulunulan sektör ve illere göre açık iş ve işe yerleştirmeler dikkate alınır.

e. Ön İzin Gerektiren Meslekler

Türkiye’de geçici koruma altında bulunuyor ve mesleki yeterlilik gerektiren eğitim ya da sağlık hizmetlerinde çalışmak istiyor isen, ön izin alman gerekiyor. Bunun için, çalışma izni başvurusundan önce, ilk olarak ilgili bakanlığa ön izin başvurusu yapmalısın.

● Sağlık alanında çalışmak için Sağlık Bakanlığı’na,
● Eğitim alanında çalışmak için Milli Eğitim Bakanlığı’na başvurmalısın.

f. Çalışma iznin sadece çalıştığın / çalışacağın şirket ya da işyeri için geçerlidir

Çalışma iznin sadece çalıştığın şirket ya da işyeri için geçerlidir. Yani, çalışma izni aldığın iş yeri dışında herhangi bir iş yerinde bu izinle çalışamazsın.

Ayrıca, birden fazla çalışma izni başvurun var ise, bakanlık başvurularını reddedecektir. Bu yüzden birden fazla şirket ya da işyeri için çalışıyor olmamalısın.

»Adım Adım Çalışma İzni Başvurusu

a. Geçici koruma altında isen, çalışma izni başvurun, seni kendi işyerinde istihdam etmek isteyen iş veren tarafından yapılır. (İstisna: Eğer geçici koruma altında isen ve kendi iş yerini açmak istiyorsan, “Çalışma İzni” almak için doğrudan kendin başvuru yapabilirsin.)
b. İş veren bu başvuruyu elektronik imza ile e-devlet sistemi üzerinden yapmalıdır. İşverenin Elektronik Tebligata Elverişli KEP hesabının bulunması zorunludur. (Elektronik imza ve KEP adresinin bulunmaması halinde çalışma izin başvurusu mümkün değildir.) https://ecalismaizni.csgb.gov.tr/#/eizin
c. Bunun için, ilk olarak E-izin sistemi üzerinde işveren kaydı oluşturulur, sana ait kimlik numarasını sistemde aratır ve sana ait detayları gösteren sayfayı açar. (Sistemde işyerlerinin ev hizmetleri hariç ilk kayıtları SGK e-bildirge sorumluları tarafından yapılmalıdır. Daha sonra bu kişiler sistem üzerinden şirketleri ya da kurumları adına başvuru ve işlem yapacak kişileri yetkilendirilebilecektir.)

d. Bu işlem sırasında, İçişleri Bakanlığı kayıtlarına göre geçici koruma altında 6 ay ya da daha fazla süredir Türkiye’de yaşadığın belirlenmelidir. Aksi takdirde, sistem uyarı verir ve işleme devam edilemez.
e. Eğer yukarıdaki işlem olumlu sonuçlanır ise, sistem işyeri adresinin posta kodu ve senin yaşadığın adresin posta kodunu sorar. Başvuru işlemine devam edilebilmesi için bu iki kodun aynı şehirde olması gerekmektedir. Aksi takdirde, yani senin yaşadığın şehrin posta kodu ve işyeri adresinin posta kodu birbirlerinden farklı ise, başvuruna devam edilemez.
f. Geçici koruma altında 6 ay ya da daha fazla süredir Türkiye’de olduğun sistem tarafından onaylandı. Çalışmak istediğin adresin posta kodu ile yaşadığın adresin posta kodu da eşleşti. Buraya kadar her şey yolunda ise; sana ve işverenine ait tüm bilgilerin sisteme girilmesi ve her iki tarafında imzalarını içeren sözleşmenin ve sana ait vesikalık bir biometrik fotoğrafın da taranıp sisteme yüklenmesi gerekiyor.
g. Bu arada, sistemde sana ait başka ve süreci devam eden bir başvuru tespit edilmesi durumunda, yeni başvurun kabul edilmez ve işlem sona erer.
h. Başvurunun tamamı e-devlet sistemi üzerinden yapılarak tamamlanır. Belgelerin ilgili bakanlığa posta yoluyla ya da elden teslim edilmesine gerek yoktur.
i. Bunlara ek olarak; geçici koruma kapsamında isen ve kendi iş yerini kurup çalışmak istiyor isen, çalışma izni başvurunu bizzat kendin yapmalısın. Bunun için elektronik imza, Tebligata elverişli KEP ve bir vergi numarasına ihtiyacın olacak. Vergi numarası ile beraber iş yerinin kuruluş işlemlerini tamamlamanın akabinde, işyeri faaliyetini gösteren belgeleri edinmek için ilgili ticaret/esnaf odasına başvurmalısın. Aldığın bu belgeleri e-devlet üzerinden E-izin sistemine yükleyerek çalışma izni başvurunu yapabilirsin.

»Çalışma izni başvurun hangi durumlarda reddedilir?

Çalışma izni başvuru sürecin, çalışmak istediğin iş yeri sahibi tarafından başlatıldı. Peki, hangi durumlarda çalışma izni başvurun olumsuz sonuçlanır? Bu sorunun yanıtlarını aşağıda bulabilirsin.

a. Başvuru yaptığın iş yerinde, geçici koruma altında Türkiye’de bulunan çalışanların sayısı, Türk vatandaşı çalışanların sayısının onda birinden fazla ise,
b. Başvuru yaptığın iş sadece Türk vatandaşlarının çalışmasına müsaade edilen alanlardan birinde ise,

c. Başvuru yaptığın iş ön izin gerektiren alanlardan birinde ise ve söz konusu ön izni almadıysan,
o Sağlık Bakanlığı, sağlık alanında meslek sahipleri için
o Milli Eğitim Bakanlığı ya da Yüksek Öğretim Kurumu Başkanlığı, eğitim alanında meslek sahipleri için

e. Genel kriterlerin çalışma izni alman için uygun değil ise,
f. İlgili devlet kurumu / kurumları başvurun ile ilgili olumsuz görüş bildirir ise,

çalışma izni başvurun reddedilir.

»Mevsimlik tarım ve hayvancılık işlerinde çalışıyorsan, çalışma izni muafiyeti için başvuru yapabilirsin

Geçici koruma altında Türkiye’de isen ve aşağıda belirtilen şartları taşıyorsan çalışma izni muafiyetine başvurabilirsin:

• Geçici koruma kapsamında olduğunu gösteren ve çalışma izni muafiyeti başvurusunu yaptığın/yapacağın tarihten geriye doğru, en az 6 ay süreli geçici koruma kimlik belgesi ve yabancı kimlik numarasına sahip olman,
• Geçici koruma kaydına göre sana ikamet hakkı sağlanan ilde ve sadece mevsimlik tarım ve hayvancılık işlerinde çalışmak üzere başvuru yapman / yapacak olman,
  durumunda çalışma izni muafiyeti için başvurabilirsin.

»Geçici Koruma Altındaki Kişiler İçin Diğer Önemli Hususlar

Eğer Türkiye’de geçici koruma sağlanmış bir kişi isen;

• Çalışma izni muafiyeti veya çalışma izni almadan çalışamaz ya da çalıştırılamazsın.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Mevzuatı ve diğer ulusal mevzuattan kaynaklanan hak ve yükümlülüklerin saklıdır.
• Sana verilen çalışma izin belgesi ile çalışma izni muafiyetine ilişkin bilgi formu ikamet izni yerine geçmez.
• Bakanlık, gerekli görmesi halinde, başvurun sırasında senden ek belge talep edebilir.
• En fazla 1 yıl süreli çalışma izni ya da çalışma izni muafiyet belgesi alabilirsin. 1 yılın sonunda bu izni yenilemelisin.
• Bu yenilemeyi ilk yılki çalışma izni süresinin dolmasına altmış gün kalmasından itibaren ve her durumda çalışma izni süresi dolmadan gerçekleştirmelisin.
• Geçici koruma kapsamında en az 6 aydır Türkiye’deysen ve bunu kanıtlayan bir kimliğin varsa, “iş arayan” olarak Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerine kayıt yaptırabilirsin.
• Çalışma izni ve çalışma izni muafiyeti başvuruları 99 ile başlayan kimlik numarası ile gerçekleştirilmesi gerekmektedir.