“Aşağıdaki bilgiler; Türkiye’de çalışan Türk Vatandaşları ile birlikte, Yabancılar, Mülteciler, Geçici Koruma Statü Sahipleri, Uluslararası Koruma Başvuru Sahipleri, İkincil Koruma Statü Sahibi ve Şartlı Mülteci Başvuru Sahibi de dahil herkes için geçerlidir.”
Çalışanların sosyal güvenlik sistemine dahil olmaları hak ve aynı zamanda bir yükümlülüktür. İşverenin senin adına sosyal güvenlik bildirimini yapmak zorundadır. Bildirimin yapılıp yapılmadığını işvereninden öğrenebilirsin. SGK sistemine bildirimin yapılmadığı takdirde de yasal yollara başvurma hakkına sahipsin.
Sosyal güvenlik sistemine kayıtlı çalışırsan;
Sigortalı çalışmak yasal bir zorunluluktur. Sigortasız çalıştığında Sosyal Güvenlik Sisteminin sana tanıdığı haklardan yararlanamaz, kendini ve aileni zor durumda bırakırsın.
Türkiye’de sosyal güvenlik sistemine kayıtlı çalışanlar kanunda belirtildiği koşullarda sağlık hizmetlerinden ücretsiz yararlanabilmektedir.
Kendi isteğin, yeteneğin ya da kusurun dışında kalan sebeplerle işsiz kalman halinde yaşayacağın gelir kaybını önlemek için devlet, kesilen işsizlik sigortası primlerinin bir kısmının geri öder.
Kimler İşsizlik Ödeneği Alabilir?
Ne zamana kadar İşsizlik Ödeneği Alabilirim?
Hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün kesintisiz sigorta primin ödenmiş ve son üç yıl içinde;
600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödenmiş ise 180 gün,
900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödenmiş ise 240 gün,
1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödenmiş ise 300 gün,
Süre ile işsizlik ödeneği alabilirsin.
4857 sayılı İş Kanununda belirtilen koşulları sağladığın takdirde kıdem tazminatı alma hakkına sahipsin.
Kıdem tazminatı, bir işyerinde en az 1 yıldır çalışmakta olan işçinin, belirli şartlar oluştuğunda, işten ayrılırken aldığı toplu ödeme tutarıdır. Kıdem tazminatı hesaplanırken işçinin en son ay aldığı ücretin brüt tutarı esas alınır.
Kimler Kıdem Tazminatı Alabilir?
1. İşten kendi isteğinle ayrıldıysan kıdem tazminatı alma şartları
Kanunda belirtilen haklı nedenlerle işten ayrılırsan (bkz. İş İlişkisinin Sona Ermesi) veya çalıştığın işyerinden aşağıdaki durumlarda istifa edersen;
Kıdem tazminatı almaya hak kazanabilirsin.
2. İşverenin işten çıkarması halinde kıdem tazminatı alma şartları
İşverenin kanunda belirtilen haklı bir neden olmaksızın işten çıkarması durumunda kıdem tazminatı almaya hak kazanabilirsin.
İşverenin kanunda belirtilen haklı bir nedenle (bkz. İş İlişkisinin Sona Ermesi) seni işten çıkarması durumunda kıdem tazminatı alamazsın.
3. Ölüm halinde kıdem tazminatı alma şartları
En az 1 yıldır yasal olarak çalışan biriysen ve iş yerinde ya da iş yeri dışında herhangi bir nedenle hayatını kaybedersen, yasal mirasçıların (örneğin: eş, çocuk vb.) senin hak ettiğin kıdem tazminatını almaya hak kazanırlar.
4. Emekliye ayrılman halinde kıdem tazminatı alma şartları
Emeklilik için gerekli prim ve gün sayısını doldurmuşsan ve çalıştığın iş yerinde 1 yıldan fazla kıdemin bulunuyorsa kıdem tazminatı alabilirsin.
Evlenmen veya evlat edinmen ya da anne veya babanın, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü halinde üç gün; eşinin doğum yapması halinde ise beş gün ücretli izin alabilirsin.
En az yüzde yetmiş oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğunun tedavisinde, hastalık raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla, bir yıl içinde toptan veya bölümler hâlinde on güne kadar ücretli izin kullanabilirsin.
Bildirim süreleri içinde işveren, yeni bir iş bulman için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. İş arama izninin süresi günde iki saatten az olamaz ve istersen iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilirsin. Ancak iş arama iznini toplu kullanmak istersen, bunu işten ayrılacağın günden evvelki günlerde yapabilirsin ve bu durumu işverene bildirmek zorundasın.
İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücreti sana ödemek zorundadır.
İşveren iş arama iznin sırasında seni çalıştırırsa izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağın ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder.
Sosyal Sigortalar hukukuna göre; Malullük işçinin;
Kimler Malullük Aylığı Alabilir?
Hastalık halin sebebiyle çalışamaman durumunda geçici iş göremezlik ödeneği alabilirsin.
Analık süresince, iş göremezlik ödeneği ve emzirme ödeneği alabilirsin.
Geçici İş Göremezlik Ödeneği
Geçici iş göremezlik; sigortalıysan iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde Sosyal Güvenlik Kurumunun yetkilendirilen hekim veya sağlık kurulu raporlarında belirtilen istirahat süresince geçici olarak çalışamama halidir.
Geçici iş göremezlik ödeneği; sosyal sigortacılık bakımından, iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık sigorta kollarından istirahatli bulunan sigortalıya işten kaldığı günler için Sosyal Güvenlik Kurumunca ödenen parasal yardımdır.
Kimler Geçici İş Göremezlik Ödeneğinden Faydalanabilir?
Geçici iş göremezlik ödeneği ödenebilmesi için;
Sosyal Güvenlik Kurumunca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurullarından istirahat raporu alınmış olması gerekmektedir.
Kadın işçi olarak; doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftalık süre için izin hakkın vardır. Erken doğum yapman halinde ise doğumdan önce kullanamadığın süreleri, doğum sonrası sürelere eklemek suretiyle kullanabilirsin.
Hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir.
Doğumda veya doğum sonrasında annenin ölümü hâlinde, doğum sonrası kullanılamayan süreler babaya kullandırılır.
Çocuğun engelli doğması hâlinde bu süre üç yüz altmış gün olarak uygulanır.
Yukarıda öngörülen süreler işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gerekirse artırılabilir. Bu süreler hekim raporu ile belirtilir.
Hekim raporu ile gerekli görüldüğü takdirde, hamile kadın işçi sağlığına uygun daha hafif işlerde çalıştırılır. Bu halde işçinin ücretinde bir indirim yapılmaz.
Kadın işçi olarak, bir yaşından küçük çocuklarını emzirmen için günde toplam bir buçuk saat süt izni hakkın vardır. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını sen belirleyebilirsin. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.
İsteğin halinde, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde onsekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin hakkın vardır.
Yaşlılık aylığı, çalışma hayatının normal olarak sonlanması sonucunda belli şartların yerine getirilmesi sonucu bağlanan aylıktır.
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun web sitesinden kişisel bilgilerini girerek ne zaman emekli olabileceğini öğrenebilirsin.
Ölüm aylığı alabilme şartları nelerdir?
Vefat eden işçinin hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmesi için;
Ölüm Aylığı Kimlere Bağlanır?
Ölüm aylığı, ölen sigortalının;
bağlanır.
Ölüm Geliri Nedir?
Ölüm geliri; sigortalının sürekli iş göremezlik geliri almakta iken ya da iş kazası veya meslek hastalığı sonucu hayatını kaybetmesi sonucu sigortalının hak sahiplerine bağlanan gelirdir. Ölen sigortalıların hak sahiplerine ölüm geliri bağlanması için sigortalılık süresi, yaş veya prim ödeme gün sayısı gibi koşullar bulunmamaktadır. Kişi sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı gün iş kazası veya meslek hastalığı sonucu hayatını kaybettiği takdirde bile, hak sahiplerine ölüm geliri bağlanmaktadır.
Cenaze Ödeneği Nedir?
Cenaze ödeneği, Sosyal Güvenlik Kurumu Yönetim Kurulunca belirlenip Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı tarafından onaylanan tarife üzerinden ölen sigortalının ailesine bir defa yapılan yardımdır.
Cenaze Ödeneğinden Yararlanma Şartları Nelerdir?
Cenaze ödeneği;
360 gün malullük, yaşlılık ve ölüm primi bildirilmiş olanların hak sahiplerine cenaze ödeneği verilmesi için ölüm tarihinde sigortalı olma şartı aranmayacaktır.
İş Kazası Nedir?
İş kazası, senin çalışma hayatında meydana gelen ve seni bedenen ve ruhen geçici iş göremez hale veya engelli hale getiren olaylardır.
»Buna göre iş kazası halleri şunlardır:
Bir olayın iş kazası kapsamına girmesi için hangi şartlar gereklidir?
Sosyal Güvenlik Kurumu’nca yaşadığın bir olayın iş kazası olup olmadığının değerlendirilebilmesi için,
İş Kazası durumları kim tarafından, nasıl bildirilmelidir?
İş kazası hallerinin bildirimi işveren tarafından yapılmalıdır. İşverenlerin iş kazasını olay anında polise ve en geç kazadan sonraki üç iş günü içinde de Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmesi gerekir.
İş kazası bildirimleri;
e-sigorta uygulaması ile (uygulama için tıklayın: http://uyg.sgk.gov.tr/IsvBildirimFormu/welcome.do) veya “İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirgesi” ile doğrudan ya da posta yoluyla sosyal güvenlik il müdürlüğü /sosyal güvenlik merkezine gönderilerek yapılır.
Söz konusu form, http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/calisan/form_ve_dilekceler/formlar adresinden “SGK-032-İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu” linki tıklanarak excel formatında bilgisayara indirilebilir.
İş kazası sigortasından sağlanan haklar nelerdir?
İş kazası sigortası kapsamında aşağıdaki haklardan yararlanabilirsin:
Söz konusu haklardan yararlanabilmen için herhangi bir prim günü sınırı yoktur.
Meslek Hastalığı Nedir?
Meslek hastalığı; senin çalıştığın veya yaptığın işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığın geçici veya sürekli hastalık bedensel veya ruhsal engellilik halidir.
Bir Olayın Meslek Hastalığı Sayılabilmesi için Hangi Unsurları Taşıması Gerekmektedir?
Çalıştığın işten dolayı uğradığın zarar; Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu tarafından tespit edilmesi durumunda meslek hastalığı olarak değerlendirilir.
Bunun için, Sosyal Güvenlik Kurumunca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları tarafından usulüne uygun olarak tıbbî belgelerin incelenmesi ve sağlık kurulu raporu düzenlenmesi gerekmektedir.
Meslek Hastalığı Durumları Kim Tarafından, Nasıl Bildirilmelidir?
Meslek hastalığı hallerinin bildirimi işverenler tarafından yapılmalıdır. İşverenlerin meslek hastalığını Sosyal Güvenlik Kurumu’na durumun öğrenildiği günden başlayarak üç iş günü içerisinde bildirmeleri gerekmektedir.
Meslek Hastalığı bildirimleri;
e-sigorta uygulaması ile (uygulama için tıklayın: http://uyg.sgk.gov.tr/IsvBildirimFormu/welcome.do) veya “İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirgesi” ile doğrudan ya da posta yoluyla sosyal güvenlik il müdürlüğü /sosyal güvenlik merkezine gönderilerek yapılır. Belirtilen form, http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/calisan/form_ve_dilekceler/formlar adresinden “SGK-032-İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu” linki tıklanarak excel formatında bilgisayara indirilebilir.
Bu içerikler hazırlanırken Sosyal Güvenlik Kurumu web sitesinden yararlanılmıştır. Daha detaylı bilgi için yaşadığın şehirdeki Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerine gidebilirsin.
